Vasili Karlovitsj Rats (25 maart 1961) was een voormalig Russische defensieve linkermiddenvelder. Speelde in de mandekking op Marco van Basten tijdens de finale van het EK 1988. ‘Wat Van Basten deed, was toveren. Anders kan ik het niet beschrijven, sprak hij later.’
Vasili Rats begon zijn voetbalcarrière in 1979 bij Karpaty Lviv in Oekraïne en vertrok later naar Nyva Vinnytsja. In 1981 maakte hij de overstap naar Dynamo Kiev. Met deze club won Rats in 1985 en 1986 het landskampioenschap en in 1982 en 1987 de nationale beker van de Sovjet-Unie. In het seizoen 1985/86 veroverde Rats met Dynamo Kiev tevens de Europacup II door Atlético Madrid in de finale met 3-0 te verslaan.
In het voorjaar van 1989 openden de grenzen van de Sovjet-Unie zich en mochten voetballers de overstap maken naar Europese clubs. Rats vertrok naar het Spaanse RCD Espanyol, waar hij tien competitiewedstrijden speelde. Nadat de club degradeerde, besloot Rats in hetzelfde jaar nog terug te keren naar Dynamo Kiev. In 1990 won hij met zijn oude club nogmaals het landskampioenschap en de nationale beker. Begin 1991 vertrok Rats naar het Hongaarse Ferencváros. In deze periode kreeg hij echter een hartaanval, waardoor hij pas in het volgende seizoen in actie kwam. Uiteindelijk zou Rats maar zeven competitiewedstrijden voor de club spelen.
Rats speelde in totaal 47 interlands voor het voetbalelftal van de Sovjet-Unie en was actief op twee wereldkampioenschappen (1986 en 1990). Op het WK 1986 scoorde Rats in de eerste ronde tegen Frankrijk een doelpunt vanaf circa veertig meter afstand. Op het EK 1988 scoorde hij wederom een doelpunt in de eerste ronde, ditmaal tegen Nederland, waardoor de Sovjet-Unie het duel met 1-0 won. Uiteindelijk zouden beide teams de finale van het toernooi bereiken. In tegenstelling tot het eerste onderlinge treffen won Oranje deze keer, door doelpunten van Ruud Gullit en Marco van Basten. Rats was in deze wedstrijd als linksback de directe tegenstander van Van Basten. Over de volley die de Nederlandse spits scoorde zei Rats terugblikkend: ‘Wat Van Basten deed, was toveren. Anders kan ik het niet beschrijven.’
‘De rollen waren omgedraaid’, sprak Rats jaren later in een interview met AD Sportwereld. ‘Dit keer was Oranje bang voor ons en niet andersom. We hadden indruk gemaakt tegen Italië. Oranje had een geweldige ploeg, maar in de finale waren wij beter. Het grootste probleem was de openingstreffer van Gullit. We moesten onze beste verdediger Oleg Kuznetsov missen door een schorsing. Trainer Lobanovsky had noodgedwongen Aleinikov een linie naar achteren gehaald.’
‘Bij de treffer van Gullit klapte de buitenspelval, die wij echt al duizenden keren hadden geoefend, te laat dicht. Aleinikov bleef een fractie te lang hangen, hij was niet gewend daar te staan. Het kostte ons een achterstand. Na die wondertreffer van Van Basten hebben wij alles op alles gezet. Maar toen Igor Belanov de strafschop miste, wisten wij dat de titel niet voor ons zou zijn.’
De spelers uit de voormalige Sovjet-Unie spraken zelden met tegenstanders, al was het alleen al omdat ze de taal niet beheersten. Na afloop brak spits Oleg Protasov met die traditie. ‘Ik moest met Oleg naar de dopingcontrole en onderweg kwamen wij enkele spelers van Oranje tegen. Adri van Tiggelen, Hans van Breukelen en Gerald Vanenburg. Oleg sprak Hans van Breukelen aan in het Engels en zei dat hij goed gokte waar Belanov zou schieten. Toen vertelde Van Breukelen dat hij een lijst had met hoe wij een strafschop zouden nemen.’
‘We waren sprakeloos. Wij waren altijd minutieus voorbereid, nu waren wij verslagen met wapens die wij vaak hanteerden. Protasov zei nog dat hij ook had kunnen schieten en vroeg Van Breukelen in welke hoek hij in dat geval had gemikt. Van Breukelen gaf het juiste antwoord. In de Sovjet-Unie ging lange tijd het verhaal dat hij de lijst zelfs in zijn voetbalkous bij zich had, maar dat klopte niet. Toch?’
Na zijn actieve carrière ging Rats als assistent-trainer aan de slag bij respectievelijk Ferencváros en Dynamo Kiev. Van 2011 tot februari 2013 was hij hoofdcoach bij Obolon Kiev. Daarna trok de club zich wegens financiële problemen terug. (Foto Wikipedia)