Je hebt derby’s en derby’s. Tussen IJsselmeervogels en Spakenburg natuurlijk, Milan versus Inter en ‘Fla-Flu’. Maar wat verstaan we eigenlijk onder een derby? En waar komt de term vandaan?
Over de herkomst van de term ‘Derby’- spreek uit: Darbi – bestaan twee redelijk aannemelijke versies. Eén theorie is dat Derby (met hoofdletter) ontleend is aan de paardenrace The Derby, in 1780 opgezet door de twaalfde Earl of Derby. De tweede theorie is romantischer, zeker voor voetballiefhebbers: toen voetbal nog een soort van ‘alles mag-spelletje’ was (eind Middeleeuwen), streden de mannen van twee dorpen tegen elkaar op een open veld (de zogenoemde Mob Games). Die ontmoetingen vormden waarschijnlijk de basis van een spelletje dat in 1533 bekend werd als Village football. Een dorp, twee helften en een bal.
Met voetbal had het nog niets van doen: Village football was een ruw spel waar veel bloed vloeide en soms het halve dorp als slagveld, lees: speelveld, werd gebruikt. Op de dag voor Pinksteren werden deze wedstrijden massaal gespeeld. De bekendste daarvan was de wedstrijd tussen Ashbourne en Derbyshire. The local derby – een wedstrijd die overigens nog jaarlijks wordt afgewerkt – met mooie regels zoals: een doelpunt voor 17.00 uur gescoord, betekent een nieuwe bal in het spel, de doelpuntenmaker mag deze namelijk houden. Na middernacht mag er niet meer gespeeld worden.
Voor mij is een derby een voetbalwedstrijd tussen twee ploegen uit dezelfde stad of dorp. El Clásico tussen Barcelona en Real Madrid, Das Kohlenpott tussen Schalke `04 en Borussia Dortmund en de Derby van het Noorden, waarin FC Groningen en Heerenveen de degens kruisen, zijn weliswaar beladen duels waar veel op het spel staat, maar met een échte derby heeft het niets te maken.
IJsselmeervogels – Spakenburg is er wel eentje! De Rooien tegen de Blauwen. Een beladen wedstrijd in het vissersdorp aan de boorden van het IJsselmeer. Zaterdag 2 november staat de eerstvolgende editie op het programma. Spektakel verzekerd. ‘Dé derby van Nederland’, kopt de website van de Rooien.
Iets verder van huis is Galatasaray – Fenerbahçe een hele beruchte, maar ook een hele bijzondere. Want waar Galatasaray haar thuiswedstrijden afwerkt in het Europese deel van Turkije, doet Fehner dat aan de andere kant van de Bosporus, in Azië.
‘Fla – Flu’ is de prachtige bijnaam van een van de grootste voetbalklassiekers uit het Braziliaanse voetbal tussen de Flamengo en Fluminense uit Rio de Janeiro. Al voordat er ooit één wedstrijd was gespeeld, bestond er al rivaliteit tussen het in 1895 opgerichte Flamengo en het Fluminense van 1902. Het waren de voetballers van Fluminense en de roeiers van Flamengo die streden om de beste reputatie bij de vrouwen te krijgen. In 1911 besloot Flamengo ook voetbal op te nemen in haar club, nadat een aantal ontevreden leden van Fluminense de overstap naar de rivaal had gemaakt. Daardoor konden de twee clubs zich voor het eerst op hetzelfde onderdeel meten. De eerste wedstrijd op 7 juli 1912 werd met 3-2 gewonnen door Fluminense.
De ´Vriendelijke Derby´. Zo wordt de Merseyside derby tussen Liverpool en Everton wel genoemd, vanwege het aantal familieleden die zowel supporters bij de Reds heeft als bij de Blues. Geen van beide clubs heeft hun fans uit bepaalde delen van de stad of van godsdienstige klassen dus de fans vermengen zich op het werk en in de pub.
Na het Heizeldrama bekoelde de relaties tussen de beide verenigingen. Everton-fans gaven Liverpool hooligans de schuld voor hun ban uit de Europese clubcompetities. De relatie werd hersteld na de Hillsboroughramp, toen fans weer toenadering zochten. Opmerkelijk is dat beide thuishavens slechts ca. 800 meter uit elkaar liggen en dat het Liverpool stadion, op Anfield Road, ooit gebouwd werd… voor Everton.
De derby met de mooiste naam vind ik nog steeds de ´Derby della Madonnina´. De stadsconfrontatie tussen AC Milan en Internazionale. De naam ontleent het jaarlijkse tweeluik aan een Madonna beeld van de maagd Maria in de Dom van Milaan. De derby kent een bijzondere en lange historie. Op 16 december 1899 richtte een Engelse diplomaat de Milan Cricket and Football Club op. In eerste instantie dus met een voetbal- en cricketafdeling. Een jaar later volgde de eerste prijs voor het voetbalteam: de Medaglia del Re. In de jaren daarna volgden drie landskampioenschappen. Vanwege een meningsverschil over het wel of niet aantrekken van buitenlandse spelers, viel de club in 1908 uiteen en waren Inter en AC Milan een feit. In hetzelfde jaar werd de eerste derby tussen beide clubs gespeeld. De ‘rossoneri’ wonnen met 2-1.
Vanaf de zestiger jaren vormde de derby ook de krachtmeting tussen een aantal grote meneren uit het Italiaanse voetbal. ‘Golden Boy’ Gianni Rivera van Milan vocht heroïsche duels uit met zijn Inter tegenspeler Sandro Mazzola. Of wat denken van de broederstrijd tussen Franco en Giuseppe Baresi. En hoewel beide clubs nog steeds veel verschillen kennen – zoals de rechtse voorzitter van Milan Berlusconi en de linkse Moratti van Inter – hebben ze ook iets gemeen: ze spelen hun thuiswedstrijden in hetzelfde stadion: het Stadio Giuseppe Meazza, ofwel het San Siro.
Derby’s dus. Er zijn vele duizenden. Speciale en vaak beladen duels, waarin de onderlinge rivaliteit en spanning eerder bepalend is voor eindstand, dan de stand op de ranglijst.