Nol Heijerman: Beatle van Rotterdam

In de jaren ’60 en ’70 was Sparta een vaste subtopper in Nederland. Een vijfde of vierde plaats was meer regel dan uitzondering. Een van de grote smaakmakers in deze succesjaren op Spangen was enfant terrible Nol Heijerman. De kleurrijke Rotterdammer was een nietsontziende maar bovenal uitstekende rechtsbuiten met een ongekende winnaarsmentaliteit. Zijn foto hangt nog altijd prominent in het supportershome. Het verhaal van dit clubicoon mag nou eenmaal niet vergeten worden. De twee ras-Spartanen Ad Borstlap en Herman van Gelderen hebben de ‘Beatle van Rotterdam’ live zien spelen op het Kasteel. Samen met hen blikken we terug op de Sparta-periode van de immens populaire aanvaller die meer dan 200 wedstrijden voor de rood-witten speelde. “Nol was een attractie op de velden zoals je ze zelden meer ziet.”

Arnoldus Maria Heijerman zag het levenslicht op 10 oktober 1940. Nadat hij eerst speelde bij RFC, HVC en Xerxes, tekende hij in 1967 bij Sparta. Daar zou de aanvaller samenspelen met namen die veel supporters zich nog altijd herinneren of kennen van de overlevering: Hans Eijkenbroek, Charley Bosveld, Jan Klijnjan, Willy Kreuz, Pim Doesburg en nog vele andere namen. De Kasteelclub was in die tijd een vaste subtopper in de Eredivisie. In 1971 werd zelfs de bekerfinale bereikt, waarin over twee wedstrijden werd verloren van Ajax. Ook speelden de Spartanen regelmatig Europees voetbal. Tegen grootmacht Bayern München bijvoorbeeld. De tweestrijd in 1970 werd maar nipt verloren, nadat Nol Heijerman nog had gescoord in de uitwedstrijd. Heijerman zou tot 1975 223 wedstrijden bij Sparta spelen en sloot daarna zijn carrière af bij Excelsior. Hij overleed op 23 januari 2015 op 74-jarige leeftijd.

Hoewel het al 45 jaar geleden is dat Nol Heijerman zijn laatste bal aanraakte op Spangen, doet zijn naam menig Spartaans hart nog altijd sneller kloppen. Bij Ad Borstlap bijvoorbeeld. Borstlap komt al sinds 1960 bij Sparta en was liefst zeventien jaar bestuurslid bij de supportersvereniging, waarvan negen als voorzitter. De ras-Spartaan met rood-wit bloed blikt met genoegen terug op de Heijerman-jaren: “Nol heeft een heel belangrijke rol gehad in de successen van Sparta in de jaren ’60 en ‘70. Een gevaarlijke buitenspeler met een goede voorzet en een schaar waar tegenstanders geen vat op kregen. Bovendien was hij een behendige rommelaar in de zestien van de tegenstander. Als Nol aan de bal was, hield je de adem in want dan gebeurde er altijd wat. Als hij niet op het wedstrijdformulier stond,  was het beduidend saaier op het Kasteel. Ik keek daarom altijd als eerste of Nol meedeed!”

“Spelen tegen Nol moet hels zijn geweest”

Nol Heijerman was een enfant terrible die over lijken ging als het moest. “Wij als Spartanen waren ontzettend blij met Nol”, vervolgt Borstlap. “Bij de tegenstanders was hij berucht. Spelen tegen hem moet hels zijn geweest. Nol was een etter in het veld, hij kon zijn tegenstanders echt het bloed onder de nagels weghalen. Heijerman had een winnaarsmentaliteit en ging daar heel ver in. Een matennaaier? Als hij ervoor kon zorgen dat de tegenstander met tien man kwam te staan, dan liet hij dat niet na. Nol kon ook nog eens goed acteren. Versierde hij heel slim een penalty en dan benutte hij hem ook nog eens feilloos. Ja, zo was Nol.”

Borstlap genoot van de verschijning van de voetballer: “Nol Heijerman was een attractie op de velden zoals je ze zelden meer ziet. Hij speelde met afgezakte kousen en kon heel demonstratief over het veld sjokken. Maar hij verzaakte nooit hè, aan werklust ontbrak het bij hem nooit, hij liep de benen uit zijn reet.”

Door zijn mentaliteit miste Heijerman nogal wat wedstrijden. Door gele kaarten, maar ook door blessures. Hij schuwde de harde duels niet. Het leverde hem diverse gekneusde ribben en andere beschadigingen op. Hij stond er evenwel op om daarna zo snel mogelijk zijn rentree te maken. “Ondanks die narigheid ben ik zo snel mogelijk weer gaan spelen”, verklaarde Heijerman na zijn carrière eens. “Anderen laten het al afweten als ze ruzie maken met hun vrouw. Ik wist nooit hoe snel ik weer moest terugkomen.”

Heijerman miste de pure snelheid om zelf de absolute top te behalen, toch zaten de topclubs op het vinkentouw voor de brutale aanvaller. Feyenoord deed hem zelfs eens een aanbieding. Heijerman weigerde resoluut. “Een jongen van west gaat niet naar zuid”, verklaarde hij. Het maakte Heijerman in één klap onsterfelijk, hij kon geen kwaad meer doen op Het Kasteel.

“Heijerman, Heijerman, de grootste lul van Rotterdam”

Tegen topclubs was Heijerman – die als semi-prof ook de goed bezochte snackbar ‘De Kokelaar’ in het westen van Rotterdam runde – op z’n allerbest. Hij sleurde, beukte en ging voorop in de strijd. Ooit besliste hij een wedstrijd tegen het grote Ajax op een vol Kasteel. De beelden staan bij Borstlap nog altijd in het geheugen gegrift. Ook de stadsderby’s tegen Feyenoord kan hij zich nog goed herinneren: “Bij Feyenoord konden ze zijn bloed wel drinken. Het was de tijd dat Sparta daar nog wel eens won. Het Legioen zong dan keihard: ‘Heijerman, Heijerman, de grootste lul van Rotterdam.’ Dan was Nol echt op zijn best hoor, daar ging hij alleen maar beter van voetballen.”

Beatle van Rotterdam

Nol Heijerman was de eerste betaald voetballer in Nederland met lang haar, het leverde hem de bijnaam ‘Beatle van Sparta’ op. Hij leidde een uitbundig leven. De autoliefhebber reed in een cabriolet, droeg dure kleding en was geliefd bij de vrouwen. Na de wedstrijden van Sparta werd er uitbundig gefeest in het centrum van Rotterdam en door de week ook nog wel eens. Het leverde hem ook een andere mooie bijnaam op, de ‘George Best van Rotterdam’, verwijzend naar de flamboyante levensstijl van de Noord-Ierse stervoetballer van Manchester United. Van alle anekdotes kan een dik boekwerk gemaakt worden dat beter wegleest dan menige voetbalbiografie.

“Nol is een bloemrijk persoon geweest, iemand die het leven volop geleefd heeft”, blikt Borstlap terug.  “Binnen het veld was hij een beest, buiten het veld was hij vooral een hoogst aimabele man met wie je verschrikkelijk kon lachen. Ik ben in de gelukkige omstandigheid dat ik Heijerman heb mogen zien voetballen. Bijzonder is dat veel Sparta-supporters hem nog steeds kennen, ook al is het al bijna 50 jaar geleden dat hij op Het Kasteel speelde. Het zegt iets over zijn grote verdiensten voor de club.”

“Nol Heijerman gaf voor mij de doorslag om Sparta-fan te worden”

Voor een andere ras-Spartaan Herman van Gelderen (62) – oud-journalist en tegenwoordig woordvoerder bij Buitenlandse Zaken – was Nol Heijerman de reden om ooit Sparta-fan te worden. “Ik ging als tienjarig jochie zowel naar Feyenoord als Sparta, maar Nol Heijerman was voor mij de doorslaggevende factor om Sparta-fan te worden. In die tijd waren voetballers keurige jongens met een scheiding links of rechts, maar toen Heijerman zich aandiende, ging mijn Sparta-bloed nog sneller stromen. Een voetballer met lang haar die zich van niemand iets aantrok, het shirt uit de broek en bovendien goed getapt was, ik vond dat als klein jochie heel spannend.”

Het waren de roerige jaren ’60 van de provo’s, de Beatles en Rolling Stones. Van Gelderen: “Die Engelse bands die tegendraads waren, dat waren helden voor me. In de voetbalwereld had je dan George Best en bij Sparta had je Nol. Een rebel die de grens opzocht en daar soms net overheen ging. Ik vond dat heel stoer en voelde me daartoe aangetrokken.”

“Het knappe van Nol was”, vervolgt Van Gelderen, “dat hij in zijn eentje een wedstrijd kon kantelen. Hij wist hoe je een wedstrijd kon beïnvloeden. Die spelers heb je nodig om voetballend het verschil te maken. Hij gaf Sparta met zijn slimheid en uitstraling echt schwung en voegde in alle opzichten iets toe aan dat fantastische elftal.

“Heijerman en Van Hanegem zochten elkaar voortdurend op. En Nol liet zich niet afbluffen hè”

Van Gelderen, nog altijd seizoenkaarthouder bij Sparta, genoot met name van hoe Heijerman opereerde in topduels. “Dan kreeg hij het in een volle Kuip met 60.000 man aan de stok met de grote Willem van Hanegem. Die kenden elkaar nog van Xerxes, waar ze samen hadden gevoetbald. Het ‘boefje’ Heijerman versus ‘icoon’ van Hanegem. Ze zochten elkaar voortdurend op, gaven elkaar dan een beukie of kregen woorden met elkaar, dat ging niet zachtzinnig. En Nol liet zich niet afbluffen hè, hij deed niet voor De Kromme onder.”

Het overlijden van Nol Heijerman raakte Van Gelderen: “Hoewel ik Heijerman nooit in het echt heb ontmoet, schrok ik toen ik het bericht hoorde. Tot aan het einde bleef Nol een stijlvolle man. Goed gekleed en gekapt, hij bleef ook zijn haar verven. Dat paste in het beeld dat ik vroeger had: stoer en spannend. Heijerman heeft in alle opzichten iets toegevoegd aan Sparta. Een markante speler met smoel, uitstraling en goede teksten. Eentje uit de categorie spelers die je tegenwoordig helaas weinig meer ziet.”

Foto’s: Nationaal Archief & ANP
Tekst: Maarten van Wieringen