Mark Krommendijk blikt terug op leven van zijn broer: “Tom was mijn grote held”

De talentvolle Tom Krommendijk overleed in 1990 na een auto-ongeval op de weg huiswaarts na de eerste competitiewedstrijd van zijn nieuwe club FC Twente. We blikken met zijn vier jaar oudere broer Mark terug op zijn leven en hun gezamenlijke jeugd: “Samen waren we maar met één ding bezig: voetballen, voetballen en voetballen.”

Het gezin Krommendijk telt vier kinderen en komt terecht in Wageningen, waar Tom en Mark als twee jongsten op de wereld worden gezet. Vader is politieman. Mark is vier jaar oudr dan Tom en trekt veel met zijn broer op. Samen hebben ze dezelfde passie.  “Alles draaide bij ons om voetbal”, blikt Mark terug. “We gingen niet naar binnen voordat we moesten eten, we waren hele dagen aan het voetballen op straat. Of we deden mee met buurtvoetbaltoernooien. We gingen maar door. Het was een heerlijke onbezorgde tijd.”

Adri van Tiggelen gepoort
Dat Tom grote talenten had, was Mark al snel duidelijk. “Hij kon verschrikkelijk goed voetballen. Ging van de plaatselijke SKV al gauw naar FC Wageningen en werd opgeroepen voor Jong Oranje. Speelden ze een oefenwedstrijd met Jong Oranje tegen het grote Oranje. Deden gewoon Ruud Gullit, Marco van Basten en Frank Rijkaard aan mee hè. Tom blonk uit, scoorde en speelde mooi even Adri van Tiggelen door de benen (zie onder voor de wedstrijdbeelden, red.). Beretrots was ik op mijn grote broer. Hij was voor mij echt een held. Of later tijdens het Eurovoetbaltoernooi in Groningen. Deden destijds alle grote talenten aan mee van Ajax, PSV, Feyenoord en internationale topclubs. Tom speelde weer met Jong Oranje. Nou, hij schoot echt alles erin. Hij werd gedeeld topscorer met Cees Lok. Reden mijn vader en ik terug met onze Ford Escort, hoorden we op de autoradio trainer Leo Beenhakker met die verslaggever over Tom praten, ze waren beiden lyrisch.”

Publieksvoetballer
Mark Krommendijk, die zelf ooit nog een jaar onder contract stond bij De Graafschap, somt moeiteloos alle sterke punten van zijn broer op: “Tom was altijd dreigend. Als hij de bal had, wist je dat er iets ging gebeuren. Met die gebogen rug van hem, zo’n typische houding. Hij was gehaaid op het veld. Hij had het vermogen altijd op de juiste plek te staan. Hij was een echte publieksvoetballer, populair bij de fans.”

Contract PSV
Het zijn de onschuldige  jeugdjaren van de onbezorgde baltvirtuoos. Een grote toekomst lijkt voor hem weggelegd. PSV legt hem eind 1986 vast voor het seizoen erna. Technisch directeur Hans Kraaij komt hoogstpersoonlijk in Wageningen langs met een contract.  Krommendijk tekent en alles lijkt in kannen en kruiken. “Een fantastisch moment, een groot hoogtepunt”, vertelt Mark. We zaten allemaal thuis op het bankie toen hij het contract tekende. Een contract bij een topclub die ook goed met talenten kon omgaan. De zon ging nog meer schijnen.”

Die zon schijnt helaas niet lang bij Tom Krommendijk en zijn familie. FC Wageningen speelt in januari 1987 op kunstgras een oefenwedstrijd. De Finse keeper Korkala, op proef bij de club, duikt vol op de knie van Krommendijk. Gevolg: een gescheurde kruisband.  Krommendijk speelt het volgende seizoen nog wel een half jaar bij PSV, maar ze willen niet met hem verder. Mark Krommendijk zit nog steeds met vragen: “Hoe kan het in vredesnaam dat dat contract niet doorging? Kon PSV dat contract zomaar verscheuren? Hij had toch getekend? Schimmig allemaal. En weet je, wij namen het maar voor waar aan, voor ons was dit allemaal nieuw.”

Terugkeer naar de Wageningse Berg
Tom keert in januari 1988 gedesillusioneerd terug naar FC Wageningen, maar wordt al snel in het tweede elftal gezet door trainer Piet Schrijvers. Mark: “Het klikte totaal niet tussen die twee.  Ik denk dat Piet een hekel aan hem had. Maar ja, een oud-keeper die een teleurgestelde en revaliderende spits weer in het zadel moet helpen, dat is misschien ook wel lastig. En Tom was ook wel opstandig hoor. Hij kreeg schik met zijn ploeggenoten en leefde in het tweede niet meer voor het voetbal, uit onmacht of teleurstelling.”

Een paar maanden later vertrekt hij naar AZ om het seizoen af te maken. In de Alkmaarderhout krijgt hij het plezier weer terug en scoort hij diverse goals, hoewel hij degradatie daarmee niet kan voorkomen. In de kaasstad wordt hij warm opgevangen door AZ-penningmeester Van Veen en zijn gezin. In de zomer van 1988 koopt Feyenoord hem. Daar komt hij door grote concurrentie niet veel aan spelen toe. Hij wordt daarom uitgeleend aan Cercle Brugge. Daar begint hij uitstekend. Mark herinnert het zich nog precies. “Hij scoorde direct al in de stadsderby tegen Club en sprong hoog in de hekken. Duizenden mensen scandeerden zijn naam: Krom-men-dijk! Dat doet je wel wat hoor. Fantastisch was dat. Maar na een paar wedstrijden kreeg hij een schop tegen zijn enkel. Die Kroaatische spits, Josip Weber, kwam toen op zijn plek te staan en Tom kwam er niet meer in. Daar was hij mooi klaar mee.”

Wijsheid achteraf
Het is  het begin van een roerige tijd. Krommendijk kan in Brugge niet aarden bij het gastgezin en zoekt zijn toevlucht steeds meer in het uitgaansleven van Brugge, samen met zijn voetbalmaatje Virgall Joemankhan, die ook uitgeleend is aan Cercle. De club stuurt hem weg nadat hij twee weken lang onvindbaar is en niet op komt dagen bij de club. Mark: “Zat hij daar helemaal alleen, godverlaten in Brugge. Kon niet opschieten met het gastgezin, niet in de basis, ontvankelijk voor de schemerkanten van het voetbal. Roken, drinken, lange nachten.”

Het waren de jaren dat Mark en de rest van de familie weinig contact met Tom hadden. “Vergeet niet dat Tom nog steeds een jonge gast was, van net in de 20. Populaire voetballer, veel vrije tijd, mooie auto en hij verdiende goed geld. Beschermd opgevoed in Wageningen en dan alleen in Rotterdam en Brugge. En mannen als John de Wolf namen je dan echt niet in bescherming hoor. De begeleiding was nihil. Dat zou nu anders zijn.”

Ook zijn tweede jaar bij Feyenoord komt Krommendijk weinig aan spelen toe, al scoort hij aan het eind van het seizoen een paar goede wedstrijden en scoort hij tweemaal. Een daarvan is tegen Sparta, dat met 6-1 werd afgedroogd door de Kuipbewoners. Krommendijk speelt goed en is dreigend. Staat aan de basis van twee goals van Piet Keur en scoort zelf eentje, voordat hij een kwartier voor tijd wordt vervangen door de Tsjech Stanislav Griga. De andere goal wordt gescoord in de thuiswedstrijd tegen RKC, die met liefst 5-0 gewonnen wordt. Ook hier is Krommendijk bij meerdere goals betrokken.

Laatste kans
Nadat Krommendijk mag vertrekken uit De Kuip tekent hij in 1990 voor twee jaar bij FC Twente. Bij de Tukkers wil hij slagen, hij besefte dat dit weleens zijn laatste kans kan zijn. Hij gaat samenwonen met vriendin Chantal, die hij in Brugge heeft ontmoet.

Maar na de voorbereiding waarin hij vanwege altijd weer die opspelende knie weinig speelde,  gaat het mis. Hij verongelukt op 25 augustus op de weg huiswaarts na de eerste – met 1-2 gewonnen – competitiewedstrijd uit tegen Roda JC. Mark herinnert het zich als de dag van gisteren. “Rond 05.00 werd hij gevonden, de autoradio stond nog aan. Een paar uur later stond de politie voor de deur, het was nog een collega van mijn vader ook. Op dat moment valt echt alles onder je weg.  Het heeft lang geduurd voor ik erover kon praten. Heb jarenlang amper kunnen ademen. En dan mijn ouders. Mijn vader kon het verdriet niet verwerken en is vier jaar erna overleden.  Je eigen kind verliezen is het ergste wat er is. Het is met geen pen te beschrijven. En voor mij? Voor mij is er een wereld voor Tom en een wereld erna. De tijd ervoor was een droomwereld, zo zie ik het nu. Gelukkig heb ik mijn leven weer op kunnen pakken.”

Herinneringen
“Tuurlijk vraag ik me af hoe het allemaal was gelopen”, stelt Mark. “Wat als hij eerder bij een topclub had getekend? Wat als PSV dat contract had gerespecteerd? Wat als hij geen last van zijn knie had gekregen? Ga maar door. De laatste jaren zijn er een paar incidenten geweest en Tom had toen misschien wat serieuzer voor zijn sport moeten leven. Maar in zijn hart was Tom een echt voetbaldier. Ik hoop dat vooral dat aspect herinnerd mag blijven.”

Lees ook:
Het carrièreverloop van Tom Krommendijk >>
Interview met Jan van Halst: Youri Mulder, Tom en ik waren net drie ketelbinkies