Johannes ‘Jan’ Boskamp (21 oktober 1948) kennen we tegenwoordig natuurlijk vooral als sidekick bij het TV-programma Voetbal Inside. Maar hoe en wie was hij eigenlijk als voetballer (en trainer)?
Deze goedlachse analyticus van VI heeft namelijk een prima rij aan clubs als voetballer achter zijn naam staan: Feyenoord (van 1912 tot 1971 gespeld als Feijenoord), Holland Sport, RWDM en Lierse SK. En een bijzondere, indrukwekkende rij aan getrainde clubs: RWDM (speler-trainer), KSCW Hofstade, Lierse SK, Verbroedering Denderhoutem, KSK Beveren, KV Kortrijk, RSC Anderlecht, KAA Gent, Dinamo Tbilisi, nationaal elftal Georgië, KRC Genk, Al-Wasl Club, Kazma SC, nationaal elftal Koeweit, Stoke City FC, Standard Luik, FCV Dender en KSK Beveren. Bent u er nog?
Zijn bulderlach, temperamentvolle uitvallen en Rotterdamse tongval vormen tegenwoordig zijn handelsmerk. Maar levensgenieter Jan stond als speler vooral bekend als een krachtige rechtsbenige middenvelder, zonder kapsones, die meer dan geregeld zijn goaltje mee pikte. De geboren Rotterdammer brak door bij Feyenoord, maar kende vooral succes in België als speler van Racing White Daring Molenbeek, de club uit Brussel. Zijn carrière maakte hem tot halve Belg want hij sloot af bij Lierse SK, waar hij ook voor het eerst als trainer aan de slag ging.
Boskamp begon met voetballen in Zijn stad; Rotterdam. Dat de stad tijdens de oorlog zwaar getroffen werd, ligt aan de basis van Boskamps enorme aversie tegen Duitsers en bovenmatige interesse in de Tweede Wereldoorlog. Hoop Op Vooruitgang (RVV HOV) was de club waar Jantje voor het eerst zijn kicksen aan trok. Uiteindelijk in 1966 was het Fred Blankemeijer die wel wat zag in dit straatschoffie en haalde de ontoombare zwoeger bij de jeugd van Feijenoord.
Na twee jaren in de jeugd te hebben gespeeld maakte Boskamp in 1966 zijn officiële debuut voor Feijenoord. Dit op 20 november 1966 in een wedstrijd tegen GVAV uit Groningen (3-0 winst). In de ochtend had Johan nog geassisteerd bij de terreinknecht, want dat was zijn bijbaantje op dat moment. De blonde middenvelder stond aanvankelijk logischerwijze in de schaduw van cracks als Willem van Hanegem, Wim Jansen en de iets minder bekende Franz Hasil. In 1969 veroverde Boskamp met Feijenoord zijn eerste landstitel en beker.
De oorzaak dat de blonde middenvelder bij Feijenoord niet doorstootte naar de top, was in één woord te vangen: nervositeit. Het niet onder controle hebben van de zenuwen, de panische angst iets verkeerd te doen, de vrees vooral, na een minder goede prestatie buiten het topteam te worden gelaten. Door de genoemde concurrentie en grote druk, werd Jan in het seizoen 1969/70 uitgeleend aan Holland Sport. Toentertijd een middenmoter op het hoogste niveau in Nederland. Hij miste zo echter wel de Europese campagne van Feijenoord. De Rotterdamse club veroverde tijdens Boskamps afwezigheid namelijk de Europacup I.
Bij Holland Sport vond hij de spelvreugde terug en kwam voetballend geheel tot bloei. Boskamp wilde eigenlijk blijven maar in de zomer van 1970 keerde hij terug naar Feijenoord omdat die club hem op eiste. Boskamp mocht in augustus en september 1970 meespelen in de wereldbeker voor club teams. Zowel in de heen- als terugwedstrijd tegen het Argentijnse Estudiantes mocht hij invallen en scoorde nog bijna met een lepe tactische boogbal, zoals in de beelden hieronder te zien is. Deze boogbal hobbelde echter net naast. Wat als..?
Feijenoord won als eerste Nederlandse club de wereldbeker na een 1-0 thuiszege. Later dat seizoen won Boskamp ook zijn tweede landstitel. In 1974 werd hij voor de derde keer kampioen en veroverde hij ook de UEFA Cup. In de terugwedstrijd van de finale van de UEFA Cup mocht hij na 76 minuten de Deen Jørgen Kristensen vervangen. Zo’n 10 minuten later viel Boskamp echter al geblesseerd uit.
Jan ging ook wel eens over het randje: De tuchtcommissie van de KNVB legde Boskamp in 1973 een straf op van drie wedstrijden schorsing en 250 gulden boete. Dit naar aanleiding van de door hem aan René van de Kerkhof uitgedeelde kopstoot tijdens de wedstrijd Feijenoord — PSV. Boskamp miste daardoor de klassieker tegen Ajax.
Ondanks meer dan honderd wedstrijden (102) en veertien goals was Boskamp in Rotterdam nooit langere tijd verzekerd van een basisplek. Boskamp verhuisde daarom naar België (om daarna nooit weer naar Nederland terug te verhuizen) en belandde in de hoofdstad bij fusieclub RWDM. Hij werd er meteen maar even sterkhouder en aanvoerder van het team. In 1975 werd RWDM kampioen van België. Enkele maanden later kreeg Boskamp als eerste buitenlander ook de Gouden Schoen. Daarna ging het sportief minder met de club. In 1981 nam Boskamp van februari tot maart ook even de leiding als trainer. Een jaar later verliet hij Brussel. 239 wedstrijden (36 goals) achter latend.
In 1982 trok de inmiddels 34-jarige middenvelder naar Koninklijke Lierse Sportkring, oftewel Lierse SK. Daar werd hij klaargestoomd voor een carrière als trainer. Hij voetbalde twee seizoenen op ’t Lisp’ en wist daarin telkens uit de degradatiezone te blijven. Dit integenstelling tot later, trainer Boskamp. Nadat Jan drie maal het net had weten te vinden in de in totaal gespeelde zestig potjes, besloot hij in 1984 definitief het voetbalvak te verruilen voor dat van trainer.
In 1978 werd hij twee keer geselecteerd voor Oranje. Zijn officiële debuut voor de nationale ploeg maakte hij op 5 april 1978 in een vriendschappelijk duel tegen Tunesië. Boskamp zelf speelde niet mee op het WK in 1974. Hij zegt daar later zelf over: “In 1973 zat ik bij de selectie voor die beruchte interland in Amsterdam tegen België. Toen Verheyen in de laatste minuut 0-1 scoorde, maar de scheidsrechter het doelpunt afkeurde. Wiel Coerver was toen trainer bij Feyenoord. Ineens zette hij me ernaast. Waarom is me nu nog steeds een raadsel, maar mijn kansen op het WK in Duitsland waren natuurlijk verkeken.”
In 1978 was Boskamp dus wel van de partij. In de groepsfase mocht hij één keer invallen. Tegen Schotland verving de potige middenvelder na tien minuten de geblesseerde Johan Neeskens. Oranje verloor het duel met 3-2, maar stootte wel door naar de volgende ronde. Zie hieronder ook de legendarische analyse van Jan’s verrichtingen in deze wedstrijd.. Boskamp kwam later in het toernooi niet meer in actie. Het zou uiteindelijk ook bij twee interlands blijven.
Als trainer was Boskamp minder honkvast, gezien het aantal (opzienbarende) clubs waarover hij de scepter mocht zwaaien. Noem een club in België en hij had er de technische leiding, maar ook uit het Midden Oosten keerde hij meerdere malen terug met een grote zak (afkoop-) geld. En last but not least was hij ook nog te bewonderen in de Engelse Football League Championship. In de jaren 90 won hij drie landstitels op rij met RSC Anderlecht. Later werd hij onder meer bondscoach van Georgië en Koeweit en won hij de titel met Dinamo Tbilisi in de Oemaghlesi Liga.
Kortom: als speler, als trainer en tegenwoordig als analyst is en was Boskamp een veelkleurig en aimabel persoon.
(Foto: Wikipedia)