Onvergetelijke EK-verhalen van gastschrijvers
Hein Meurs alias Mazuro over het EK 1976: ‘De blamage van Zagreb’ (slot)
Het eindtoernooi in Joegoslavië bestond dus uit de halve finales Tsjecho-Slowakije tegen Nederland en Joegoslavië versus West-Duitsland. Vervolgens de troostfinale en eindstrijd. De Tsjecho-Slowaken en de Hollanders trapten af. Voor een wedstrijd die in mijn geheugen staat gegrift als de ergerlijkste voetbalconfrontatie ooit. Voor de jongere lezers: nog erger dan Portugal-Nederland op het WK 2006. Ofschoon het toernooi mij tegenstond, vond ik het kennelijk toch belangrijk om in Oostenrijk een etablissement op te zoeken waar de wedstrijd werd uitgezonden.
Eerlijkheidshalve zij vermeld dat ik inmiddels de Andere Tijden Sport-aflevering over dit EK heb gezien. Dat maakt diffuus wat ik nog van toen óf juist door die aflevering weet. Bovendien word je toch beïnvloed door die beelden en commentaren van de spelers en de pedante referee Clive Thomas uit Wales. Zo weet ik dus bijvoorbeeld niet zeker of ik hem al ‘pedant’ vond of dat dit is opgekomen door het zien van de documentaire. Toch zal ik proberen om zoveel mogelijk mijn gevoelstoestand en waarneming van destijds te beschrijven.
Niets menselijks, dus ook niet chauvinisme, is mij vreemd. In die periode leek meer van het omgekeerde sprake. Ik nam het Cruijff cum suis persoonlijk kwalijk dat ze ons, nee mij, de wereldtitel hadden ontnomen. Die wrok zat nog zo diep dat dit ongetwijfeld mijn perceptie heeft gekleurd. Aan de troost dat ‘we’ met revolutionair voetbal toch maar mooi geschiedenis hadden geschreven, had ik toen geen enkele boodschap. Met die instelling ging ik de wedstrijd in, maar wel zoals het ’n Hollander betaamt in de verwachting dat het ’n makkie zou worden. Er zullen ongetwijfeld meer mensen bij hebben gezeten, maar ik weet zeker dat er verder geen landgenoten aanwezig waren. In elk geval ervaar ik nu nog nagenoeg aan den lijve dat alsmaar groeiende gevoel van plaatsvervangende schaamte. Het voortdurende gemekker, gebakkelei, geschop, theater, oponthoud: het was niet om aan te gluren! En dit ook nog eens in een decor van gestaag vallende regen op een dus gaandeweg vrijwel onbespeelbaar podium. Het was alsof je naar een smoezelige pornofilm zat te kijken, waarin goede bekenden abominabel acteerden. Van Beveren en Van der Kuijlen mogen zich gelukkig prijzen dat ze niet door de auditie zijn gekomen.
Slecht acteerwerk gold zeker ook voor de man met de fluit, al had ik destijds merendeels mededogen met deze lijdsman. Zijn enge maniertjes stonden in geen enkele verhouding tot de onophoudelijke, respectloze protesten in woord en gebaar van ‘onze jongens’. Of tot de schaamteloze scheermestackles van de Nees en consorten. Als ik al had gehoopt dat ze zouden winnen, werd die hoop naarmate de wedstrijd vorderde steeds verder letterlijk de grond in geboord. Neeskens werd veel te laat het veld uit gestuurd. Evenals Van Hanegem. Eigenlijk had Thomas al veel eerder de constant mekkerende Cruijff en Van Hanegem op rood moeten trakteren. Of beter nog, de wedstrijd moeten staken omdat de acteurs het de regisseur onmogelijk maakten om regie te voeren. De uiteindelijke nederlaag na verlenging was in mijn ogen dan ook geheel eigen schuld, dikke bult; dit Nederlands Elftal had zich en ons te kijk gezet ten overstaan van de hele (voetbal)wereld. In plaats van zich op sportieve wijze te revancheren, wist het zich op schandalige wijze te blameren.
Nu, 36 jaar na dato en de docu gezien hebbende, kijk ik er niet veel anders tegenaan. Natuurlijk, ook ik zie de hoogst irritante leiderschapsstijl van Clive Thomas. En diens flagrant foute beslissing door te laten gaan na een duidelijke overtreding, waardoor de Tsjecho-Slowaken in de verlenging op voorsprong kwamen. Wat hij trouwens nu zelf ruiterlijk toegeeft. Natuurlijk, ook de Tsjecho-Slowaken lieten zich al schoppend, trainerend en zuigend niet onbetuigd. Neemt niet weg dat ‘onze’ zich onaantastbaar wanende vedetten op geen enkele wijze hebben meegewerkt om er een wedstrijd van te maken. Ze wisten van Thomas’ pedante optreden en hadden daar hun voordeel mee moeten doen. Zeker als je zo ervaren bent en pretendeert over het nodige voetbalgogme te beschikken. Het is dan ook gênant te moeten constateren dat deze toch fenomenale voetballers – die vaak met recht en reden anderen meedogenloos de maat nemen – zelfs zó lang na dato nog geen greintje zelfkritiek kunnen opbrengen.
Er werd ook nog gevoetbald. Curieus genoeg kregen alle finalewedstrijden een staartje. West-Duitsland nam pas in de verlenging afstand van Joegoslavië: 4-2. Hattrick Dieter Müller, der zweite Bomber. In de schrale troostfinale wonnen ‘wij’ dankzij het mikpunt van Oranje-spot, Ruud Geels (2x), van de Joegoslaven: 3-2 n.v. De finale tussen Tsjecho-Slowakije en West-Duitsland moest zelfs door strafschoppen worden beslist en hoe! Het bracht de voetbalwereld de Panenka. De enige voetbalactie met een eigen keurmerk. Die dus nooit had bestaan en talloze keren vervolg had gekregen, zou Thomas tegen Oranje Panenka zijn verdiende straf hebben gegeven. Waardoor ook het wangedrag van dit Oranje wellicht volkomen ten onrechte zou zijn beloond. En Tsjecho-Slowakije haar enige internationale hoofdprijs zijn misgelopen. Redenen te over om deze High Sheriff of Mid Glamorgan eeuwig dankbaar te zijn.
Slotsom: de les van 1974 – wie wil vernederen, vernedert zichzelf – was niet ter harte genomen, wat heet! De hoogmoed was alleen maar toegenomen en versnelde de val. Het conflict dat model had moeten staan voor een sportieve wraak, kreeg een volkomen averechtse uitwerking. Het bleek geen middel meer, maar doel op zich. En zo verwerd het EK 1976, de bronzen plak en het verlies van de Duitsers ten spijt, tot het grootste Oranje-debacle ooit.
Vriendelijke groeten, Mazuro
www.voetblah.nl & www.heinscatchup.nl