FC Dordrecht bestaat dit jaar 50 jaar als betaald voetbalclub. Een van de grootste successen van de club in deze halve eeuw voetbal is de compleet onverwachte promotie in 1987. Met slechts een negende plek op zak in de Eerste Divisie wist de club, die toen nog DS ’79 heette, via de nacompetitie de Eredivisie te bereiken. Grote man achter het succes? Simon Kistemaker. Met louter semi-profs uit de eigen streek wist hij de Schapenkoppen tot ongekende hoogten te stuwen. Samen met oud-speler Kees Koudstaal en clubarchivaris en supporter Gerard van den Houten blikken we terug op een bijzonder seizoen. Het Dordtse promotiesprookje.
De verwachtingen van dat seizoen waren aanvankelijk nihil. DS ’79 was het seizoen ervoor geëindigd als vijftiende. Alle centen die de club had, werden geïnvesteerd in de verbouw van het stadion. De verbouwde Krommedijk werd op 13 augustus 1986 geopend. De toenmalige Engelse grootmacht Nottingham Forest van Brian Clough, met de Nederlanders John Metgod en Hans Segers, kwam op bezoek in de knusse voetbaltempel.
“Meer hoogtepunten hadden we dat seizoen eigenlijk niet in de planning”, vertelt Gerard van den Houten, supporter van het eerste uur en bovendien clubarchivaris. Sinds jongs af aan bezoekt hij elke thuiswedstrijd van Drecht Steden ’79. Eerst met ome Cees, die hem meenam sinds zijn vader op jonge leeftijd overleed. “Ik zat met ome Cees altijd aan de onoverdekte zijde van de Krommedijk, totdat die nieuwe tribune met prachtige gele en blauwe stoeltjes kwam. Ik herinner me het seizoen nog precies. De verwachtingen waren helemaal niet hoog. Alleen goaltjesdief Leen van der Weel kwam over van Sparta en een piepjonge Marco Boogers werd gehaald van Feyenoord 2. O ja, en we waren Cor Lems kwijtgeraakt aan FC Den Haag. Hij was de beste speler van het elftal.”
De meest opvallende transfer was die van Simon Kistemaker. Hij was het jaar ervoor aan de kant gezet bij SC Cambuur, dat als hekkensluiter eindigde in de Eerste Divisie. Kistemaker – enkele jaren ervoor ook al eens trainer van DS ’79 – had niet eens als doelstelling te promoveren. “We moeten nuchter zijn”, vertelde hij in het clubmagazine DS-info. “We hebben maar een simpel ploegje dat, mits scherp, voor verrassingen kan zorgen. Ons uitgangspunt is om elke veertien dagen een leuke pot voetbal op de mat te leggen wat de mensen trekt. Fel, agressief ingesteld voetbal, dat is waar ik aan werk”.
Het aantrekken van Kistemaker bleek evenwel een gouden greep. ‘De Kist’ smeeddde een geoliede machine en wist met de Dordtenaren direct al beslag te leggen op de eerste periode. Kees Koudstaal was dat jaar aanvaller en basiskracht in de selectie van DS ’79. “Er sloeg direct een vonk over tussen ons en Simon Kistemaker. Wij gingen voor elkaar door het vuur, en dat was zijn verdienste. Kistemaker kneedde een eenheid. Door zijn passie geloofden we dat er meer mogelijk was. Zijn aanpak paste perfect bij een jonge groep als de onze. Tegelijk eiste Kistemaker volledige overgave. Hij had geen boodschap aan flutverhalen, hij wilde dat je alles opzij zette voor het voetbal. Met verjaardagen of familiefeestjes hoefde je bij Kistemaker niet aan te komen.”
Tegenwoordig mag je al blij zijn met een handvol spelers uit de eigen streek, bij dit DS ‘79-elftal kwamen de meesten gewoon uit Dordrecht zelf. Koudstaal: “Dat was uniek. Topscorer Leen van der Weel woonde nog het verst, die kwam uit Rotterdam. Dat we allemaal uit de buurt kwamen, kweekte een enorme saamhorigheid. We hadden alles voor elkaar over, binnen en buiten het veld.”
De spelers van DS ’79 waren in die tijd allemaal semi-prof. Leen van der Weel was keuringsambtenaar gas- en lichtinstallaties, Jaap van de Wiel stratenmaker en Marcel van der Net maakte sterilisatoren voor operatiekamers. Kees Koudstaal zelf was civiel technisch ingenieur bij de gemeente Nieuw-Lekkerland en Peter Matena was slager. Dagelijks om 17.00 uur, na hun werkdag, lieten ze zich afbeulen door Simon Kistemaker. “Ja, dat waren lange dagen”, vertelt Koudstaal. “Matena liep overdag nog met 20 kilo koe op zijn nek en van de Wiel lag de hele dag te buffelen met straatstenen. Om 17.00 kwam Kistemaker er nog eens overheen met twee en een half uur loodzware training.”
Want lichte trainingen met de bal waren er niet bij voor de oefenmeester uit Heemstede. Hij liet zijn spelers veel lopen en als de bal in het spel kwam, dan waren het partijspellen met een klein veld en grote doelen. Koudstaal: “Het was niet altijd leuk, maar het heeft zeker zijn vruchten afgeworpen, want we waren topfit.” Die fitheid had Kistemaker hard nodig: hij speelde aanvallend en gedurfd vechtvoetbal, met een 3-3-4 systeem zonder laatste man en ver naar voren geschoven spelers. De lange bal werd gespeeld op de kopsterke Kees Koudstaal, die andere aanvallers als Leen van der Weel, Theo Kulsdom of Marco Boogers moest lanceren. Het was entertainment in optima forma. De Schapenkoppen eindigden de competitie met een doelsaldo van bijna dertig goals meer dan het seizoen ervoor.
In de nacompetitie moesten de periodekampioenen Cambuur, DS ’79, NEC en RKC uitmaken wie een ticket naar de Eredivisie kreeg. Met nog één wedstrijd te gaan stond DS ’79 twee punten voor op Cambuur. De Leeuwarders moesten op 20 juni 1987 thuis van DS ’79 winnen om promotie te bewerkstelligen, de Dordtenaren hadden aan één punt genoeg.
Zo’n finale was een kolfje naar de hand van amateurpsycholoog Simon Kistemaker. Die had bovendien nog een appeltje te schillen met het bestuur van de thuisploeg dat hem het jaar ervoor aan de kant had gezet. De psychologische oorlogsvoering begon al vóór de wedstrijd. In een overvol Cambuur-stadion stuurde de Kistemaker zijn ploeg vijf minuten eerder de kleedkamer uit dan afgesproken. Hij liet zijn mannen de warming up doen op de helft waar Cambuur dat altijd doet, dicht bij de Friese harde kern. Daarnaast verraste DS ’79 vriend en vijand door te spelen in een nog nooit eerder vertoond oranje tenue. Het was een knipoog naar de enige thuisnederlaag van Cambuur dat seizoen…. Tegen de oranjehemden van FC Volendam. Cambuur, destijds getraind door Fritz Korbach, kwam er niet aan te pas. DS ’79 speelde de wedstrijd geroutineerd uit en won met 0-2. Het eerste doelpunt kwam van Kees Koudstaal, de tweede van Leen van der Weel. DS-doelman John Stevens, de vader van huidig Cambuur-keeper Sonny, keerde nog een penalty.
Kees Koudstaal prijst de aanpak van Simon Kistemaker. “Cambuur was de grote favoriet die wedstrijd. Vonden ze zelf ook, het kampioensfeest hadden ze al georganiseerd, de bloemen waren al besteld. Daar moest je bij Kistemaker niet mee aankomen. Hij buitte de rol van underdog geweldig uit en stoomde ons perfect klaar, we hadden echt het vertrouwen dat we die wedstrijd konden winnen.”
Als Gerard Van den Houten over de wedstrijd praat, 35 jaar na dato, geniet hij nog steeds na: “Met liefst drie bussen gingen we naar de promotiewedstrijd. Dit was bij DS ‘79 nog nooit vertoond. Wij zaten in een thuisvak op een tijdelijke noodtribune. We moesten dus stilletjes juichen. Na afloop gooiden woedende Cambuur-supporters met stenen naar de bussen. We moesten door de politie worden begeleid, de sfeer was erg grimmig. Al met al een machtig gevoel om als grote underdog 17.000 Friezen stil te krijgen. Toen ik eenmaal in Dordrecht vanaf het stadion op de fiets naar huis reed, besefte ik eigenlijk pas wat voor unieke prestatie we hadden geleverd.”
Waar Cambuur alle geplande festiviteiten stante pede moest annuleren, was het voor DS improviseren in de feestvreugde. Direct na de wedstrijd werden er zes kratten bier bij de plaatselijke supermarkt geregeld en de bloemen die waren aangeschaft voor de Friezen, werden door DS ’79 in ontvangst genomen. In allerijl werd er een huldiging georganiseerd voor de volgende dag. Kees Koudstaal kon daar niet eens bij zijn omdat hij dan al in de auto zou zitten naar Frankrijk, waar hij zijn vakantie had geboekt.
Het jaar daarop stonden de Dordtenaren snel weer met beide benen op de grond. Kistemaker weigerde concessies te doen aan zijn aanvallende speelstijl en bleef zonder laatste man spelen. Met slechts twaalf punten en 100 tegendoelgoals keerde DS ‘79 direct weer terug naar de Eerste Divisie. Het maakte de trots er geen stuiver minder om. Het promotiesprookje van Simon Kistemaker is na ruim 35 jaar nog steeds een van de meest markante hoofdstukken in een halve eeuw Dordts betaald voetbal.
In Memoriam
Niet topscorer Leen van der Weel of spelbepaler Marcel van der Net werd door de supporters verkozen tot Speler van het Jaar 1986/87, maar linksback Bert Bartelings. “Bert was dat jaar onmisbaar”, vertelt Kees Koudstaal. “Als een buitenspeler hem had gepasseerd, kwam hij hem altijd nog wel twee of drie keer tegen. Bert was een echte terriër en dat werd gewaardeerd door het publiek.” Bert Bartelings overleed in 2009 plotseling, hij werd slechts 48 jaar. In 2012 werd Dordrecht opnieuw opgeschrikt door een sterfgeval uit deze selectie, nadat Jaap van de Wiel (51) overleed aan een hartstilstand. Simon Kistemaker stierf na een lang ziekbed op 23 september 2021.
Tekst: Maarten van Wieringen
Deze tekst is ook gepubliceerd in Panenka Magazine / juni 2022
Foto’s: Eigen foto’s / Archief FC Dordrecht
Of luister onze uitgebreide podcast hierover: Het Dordtse promotiesprookje.